Jakie są rodzaje brązów i do czego się je stosuje?



Brąz stosowany jest od starożytności. Współcześnie również ma bardzo szerokie zastosowanie. Używa się go do produkcji między innymi prętów i rur, odlewania części maszyn i elementów różnorodnych instalacji. Wyroby z brązu wyróżnia doskonała wytrzymałość, trwałość i odporność na korozję.

Mianem brązu określamy stopy miedzi z cyną lub innymi metalami pierwiastkami, w których zawartość miedzi stanowi 80-90% wagowych. Rodzaje brązów rozróżniamy właśnie ze względu na to, jakie dodatki stopowe zostały połączone z miedzią.

Rodzaje brązów i ich zastosowanie

  • Brąz cynowy. To stop, w którym znajduje się minimum 60% miedzi, od 1 do 9% cyny i inne dodatki, np. cynk, ołów lub fosfor, jednak w dużo mniejszych proporcjach. Cechy brązów cynowych w dużej mierze zależą zawartości samej cyny. Charakteryzuje ich szara barwa. Do ich najważniejszych cech użytkowych zaliczamy wytrzymałość, odporność na ścieranie, obciążenia dynamiczne oraz korozję. Powszechnie wykorzystywane są w produkcji armatury, elementów przeznaczonych do pracy w środowisku morskim, przyrządów pomiarowych i ich części itd. Wytwarzane są z nich m.in. śruby, sprężyny, membrany, rurki, połączenia wtykowe, giętkie węże itd.
  • Brąz aluminiowy. Jest to stop, który konkuruje z brązem cynowym zarówno ze względu na cenę, jak i właściwości. Zawiera od 4 do 11% aluminium (w zależności od przeznaczenia technicznego) oraz śladowe ilości m.in. żelaza, manganu lub niklu. Cechują się dobrą wytrzymałością i podwyższoną twardością. Posiada też niezwykłe własności ślizgowe oraz znaczną odporność na korozję, w tym działanie słonej wody morskiej. Z brązu aluminiowego powstają odlewy mocno obciążonych części jak np. koła zębate, wszelkiego rodzaju wirniki, korpusy pomp w przemyśle maszynowym, komunikacyjnym, okrętowym, niekiedy chemicznym, a także elementy hydrauliczne.
  • Brąz berylowy. Zawiera od 1,6% do 2,1% berylu, opcjonalnie dodatki, np. nikiel w połączeniu z kobaltem, tytan. Wyróżnia się odpornością na ścieranie i korozję oraz wytrzymałością. Brąz berylowy stosuje się pod sprężyny amortyzatorów, najczęściej lotniczych, w armaturze precyzyjnej oraz do produkcji różnorodnych narzędzi nieiskrzących, np. przecinaków, młotków itp. Używa się go również do szczotek w silnikach elektrycznych, części pomp, sprężyn i narzędzi chirurgicznych.
  • Brąz krzemowy. Zawiera od 2,7% do 3,5% krzemu i 1,0% do 1,5% manganu (przy zanieczyszczeniach nie więcej niż 1,0%). Zapewnia dobre właściwości mechanicznie i ślizgowe, wytrzymałość na zmęczenia, odporność na korozję oraz bardzo dobrą skrawalność. Stosuje się go do produkcji sprężyn, siatek oraz części szczególnie narażonych na ścieranie.
  • Brąz manganowy. To stop zawierający od 11,5% do 13% manganu i 2,5% do 3,5% niklu. Wykazuje odporność na korozję oraz pary przegrzanej — z tego też powodu często wykorzystywany bywa do produkcji wytworów armatury kotłowej. Cechuje się również bardzo dużym oporem właściwym i małym wskaźnikiem temperaturowym oporności. Stopy manganowe o najwyższej czystości wykazują zdolność tłumienia drgań mechanicznych, stąd też mogą być stosowane jako części precyzyjnych aparatów wymagających szczególnego wytłumienia drgań ze względu na pracę silników. Oprócz tego używany bywa do produkcji przekładni zębatych i innych urządzeń narażonych na niewyrównoważenia dynamiczne i statyczne.
  • Brąz ołowiowy. Zawiera ok. 26% ołowiu oraz dodatkowo drobne ilości manganu, niklu i cyny. Używane do produkcji tulejek i panewek do ciężkich maszyn.

 

 


Wróć do bloga